INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji 252903

• Administrator bezpieczeństwa informacji.
• Audytor do spraw bezpieczeństwa informacji.
• Audytor wewnętrzny do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji.
• Menedżer bezpieczeństwa informacji.
• Pełnomocnik do spraw systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji.
• Specjalista ds. bezpieczeństwa informacji.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 2529 Database and network professionals not elsewhere classified.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja J – Informacja i komunikacja.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w listopadzie 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Jakub Bieszke – HS PARTNER Jakub Bieszke, Gdańsk.
• Michał Filipowski – FilCon Inf Michał Filipowski, Dębogórze.
• Włodzimierz Walkusz – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Anna Będzińska – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Wojciech Gostomski – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Joanna Gralak-Merchel – DORADCA Consultants Ltd. Sp. z o.o., Gdynia.
• Jolanta Religa – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Damian Rusek – RADMOT Sp. z o.o. Sp.k., Radom.
• Dariusz Tomczak – Zespół Szkół Elektrycznych im. prof. Janusza Groszkowskiego w Białymstoku, Białystok.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Bernard Kubiak – Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni, Gdynia.
• Radosław Niemczewski – Centrum Kształcenia Praktycznego, Pleszew.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji ⁸ jest odpowiedzialny za projektowanie, wdrożenie, nadzór i doskonalenie zarządzania zasobami technicznymi i organizacyjnymi zapewniającymi ochronę bezpieczeństwa każdej informacji zidentyfikowanej w przedsiębiorstwie. Osoba wykonująca ten zawód może także udzielać wsparcia technicznego i organizacyjnego dla certyfikowanych audytorów ¹ zintegrowanych systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji, zgodnie z przyjętymi normami jakości ¹⁴.

Opis pracy

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji realizuje zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa informacji w organizacji. Zajmuje samodzielne stanowisko bezpośrednio zależne i nadzorowane przez kluczowe osoby w organizacji lub właściciela przedsiębiorstwa. Odpowiedzialny jest za projektowanie procesów ¹⁸ wewnętrznych i procedur, które zapewniają dostępność informacji i danych poufnych ³ tylko dla osób uprawnionych ¹⁵.

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji odpowiednio przechowuje, przetwarza, integruje oraz zapewnia upoważnionym użytkownikom dostęp do informacji i związanych z nimi zasobów. Dysponuje poufnymi danymi firmy, które wymuszają nadzór, dodatkowe monitorowanie i optymalizację działania pracowników w celu poprawy bezpieczeństwa informacji w organizacji.

Sposoby wykonywania pracy

W swojej pracy specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji stosuje metody, techniki i procedury związane m.in. z:

• opracowywaniem i monitorowaniem przestrzegania polityki bezpieczeństwa ¹⁷ informacji,
• doradzaniem pracownikom organizacji w zakresie bezpieczeństwa informatycznego – w dużych organizacjach większość czasu pracy poświęca bieżącemu doradztwu telefonicznemu, mailowemu lub osobistemu,
• monitorowaniem informacji, przypisywaniem im klauzuli poufności ¹² oraz zarządzaniem danymi, tworzącymi spójny system zarządzania bezpieczeństwem informacji,
• utrzymywaniem planów odtwarzania informacji po nieprzewidzianych incydentach ⁷,
• wspieraniem kierownictwa w monitorowaniu procesów biznesowych, prowadzeniem kontroli wewnętrznych i wdrażaniem środków zapobiegawczych w przypadku naruszenia bezpieczeństwa informacji,
• przeprowadzaniem symulowanych naruszeń systemu bezpieczeństwa,
• sprawozdawczością dla kierownictwa organizacji z realizacji polityki bezpieczeństwa oraz przedstawianiem propozycji wdrożenia środków zaradczych w przypadku jej naruszenia.

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji może także:

• wykonywać prace analityczne w dziale IT ⁴,
• brać udział w opracowaniu strategii informacyjnej przedsiębiorstwa ²² w obszarze bezpieczeństwa informacji,
• reprezentować organizację na zewnątrz jako pełnomocnik kierownictwa do spraw zabezpieczeń i właściciel polityki bezpieczeństwa.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2, 3.3 i 3.4. Kompetencje zawodowe.

Warunki pracy

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji pracuje w pomieszczeniach biurowych, serwerowniach, różnego rodzaju archiwach. Są to pomieszczenia strzeżone, zlokalizowane z reguły w budynkach zatrudniającej go instytucji.

Praca odbywa się często w pomieszczeniach zamkniętych o dużym natężeniu hałasu, klimatyzowanych, ze sztucznym oświetleniem.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• narzędzia informatyczne:
  • komputer wraz z aplikacjami biurowymi i specjalistycznymi oraz dostępem do internetu,
  • urządzenia wspomagające, w tym drukarki, kserokopiarki, skanery, projektory oraz inne urządzenia biurowe,
  • urządzenia sieciowe: serwery, routery ²¹,
  • urządzenia mobilne: laptopy, tablety, telefony;
• narzędzia produkcyjne i infrastrukturalne:
  • czujniki produkcyjne ²,
  • urządzenia do wzorcowania przyrządów,
  • sejfy, tajne pomieszczenia itp.

Organizacja pracy

Praca w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji ma charakter ściśle umysłowy. Może być wykonywana samodzielnie lub w zespołach zadaniowych, w zależności od wielkości i potrzeb organizacji.

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji może współpracować z pracownikami odpowiedzialnymi za nadzór powierzonych zadań w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji oraz z zewnętrzną jednostką certyfikującą system zarządzania bezpieczeństwem informacji. Wnioski z kontroli przekazywane są ścisłemu kierownictwu przedsiębiorstwa, które weryfikuje je z założonym planem polityki bezpieczeństwa.

Czas pracy jest najczęściej stały i w ramach formuły pracy etatowej nie przekracza normy 40 godzin w tygodniu, chociaż w małych organizacjach może funkcjonować w oparciu o zadaniowy system pracy ²⁷. Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji może pracować także jako zewnętrzny wykonawca usług (outsourcing ¹⁶).

Wysokiej klasy specjaliści w zawodzie mogą pracować dla kilku organizacji – w takim modelu rozliczani są za utrzymanie bezpieczeństwa i certyfikacji dotyczącej zarządzania systemu bezpieczeństwa informacji.

Część zadań zawodowych jest możliwa do wykonywania w trybie zdalnym (telepraca ²⁴).

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Typowymi zagrożeniami w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji są m.in.:

• nadmierne obciążenia wzroku wynikające z długotrwałej pracy przy komputerze, w zamkniętych pomieszczeniach ze sztucznym oświetleniem,
• nadmierne obciążenie słuchu przy podwyższonym poziomie hałasu urządzeń serwerowych,
• przeciążenie układu kostno-szkieletowego związane z pracą w pozycji siedzącej – skrzywienia kręgosłupa (kifoza, lordoza), dyskopatia, zespół cieśni nadgarstka, łokieć tenisisty,
• stres, w przypadku trudnych relacji z użytkownikami, presji czasowej w zachowaniu przyjętych terminów realizacji powierzonych zadań lub trudnych relacji z audytorami instytucji certyfikującej system zarządzania.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu,
• sprawność układu kostno-stawowego;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• spostrzegawczość,
• koordynacja wzrokowo-słuchowa,
• ostrość wzroku,
• ostrość słuchu,
• rozróżnianie barw,
• zręczność rąk i palców,

w kategorii sprawności i zdolności

• uzdolnienia informatyczne,
• zdolność koncentracji uwagi,
• dobra pamięć,
• zdolność łatwego kojarzenia faktów i rozpoznawania schematów,
• zdolność analizowania i systematyzowania złożonych problemów,
• zdolność do przestrzegania reguł, przepisów i standardów,
• zdolność skutecznego przekonywania,
• dobra organizacja pracy własnej;

w kategorii cech osobowościowych

• zainteresowania informatyczne,
• zainteresowania techniczne,
• rzetelność,
• dokładność,
• samodzielność,
• systematyczność,
• samokontrola,
• odpowiedzialność,
• radzenie sobie ze stresem,
• komunikatywność,
• niezależność,
• gotowość do ustawicznego uczenia się,
• gotowość do wprowadzania zmian,
• zamiłowanie do ładu i porządku.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.5. Kompetencje społeczne; 3.6. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Praca w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji pod względem wydatku energetycznego należy do prac lekkich. W pracy występują specyficzne obciążenia umysłowe: rozwiązywanie problemów, analizowanie, wnioskowanie, wyjaśnianie, rozumowanie logiczne. Ważna jest koordynacja wzrokowo-ruchowa oraz sprawność układu mięśniowo-szkieletowego, ze względu na długotrwałą pracę przy komputerze.

Przeciwwskazaniem do pracy w zawodzie jest niesprawność intelektualna.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Do wykonywania zawodu specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji preferowane jest wykształcenie wyższe, co najmniej studia I stopnia lub studia podyplomowe z zakresu: zarządzania informacją, teleinformatyki, informacji naukowej lub pokrewnych.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Podjęcie pracy w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji ułatwia posiadanie dyplomu ukończenia studiów wyższych (studia I i II stopnia) oraz studiów podyplomowych z zakresu zarządzania informacją, teleinformatyki, informacji naukowej lub pokrewnych.

W zależności od wdrożonych w organizacji systemów zarządzania, w podjęciu pracy pomocne (lub wymagane) może być posiadanie certyfikatów:

• audytora wewnętrznego ISO ⁹ 27001,
• pełnomocnika według normy ISO 27001 – Technika informatyczna – Techniki bezpieczeństwa- -Systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji,
• pełnomocnika jakości według normy ISO 9001 – System zarządzania jakością – Wymagania,
• ISO 31000, Zarządzanie ryzykiem – Wytyczne,
• pełnomocnika według normy ISO 22301 – Zarządzanie Ciągłością Działania.

Dodatkowym atutem przy zatrudnianiu może być znajomość dedykowanego oprogramowania stosowanego przez organizację.

W dużych międzynarodowych firmach specyfika pracy wymusza konieczność dobrej znajomości języka angielskiego, który zwykle jest niezbędny do sprawnego korzystania z systemów informatycznych i innych źródeł informacji.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

W zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji nie występuje uregulowana ścieżka awansu. Osoby pracujące w tym zawodzie często zaczynają karierę zawodową jako pasjonaci zagadnień informatycznych, ekonomicznych lub członkowie zespołów współtworzących obieg dokumentów, procedur wewnętrznych wdrażanych w organizacji.

Posiadając kilkuletnie doświadczenie można awansować na stanowisko kierownicze w obszarze, w którym pracownik wykonywał wcześniej swoje obowiązki.

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji po nabyciu doświadczenia, uzupełnieniu wiedzy oraz złożeniu egzaminu na audytora wewnętrznego systemu bezpieczeństwa informacji według danej normy ISO, może pełnić w organizacji funkcję certyfikowanego pełnomocnika jakości lub audytora bezpieczeństwa.

Możliwość dalszego rozwoju zawodowego można uzyskać poprzez:

• kształcenie na studiach II i III stopnia,
• rozszerzenie swoich kompetencji zawodowych poprzez podejmowanie kształcenia i/lub szkolenia w zawodach pokrewnych.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji nie ma możliwości potwierdzania kompetencji zawodowych w systemie edukacji formalnej.

Alternatywną drogę potwierdzania kompetencji w tym zawodzie stanowi edukacja pozaformalna (kursy, szkolenia). Certyfikaty potwierdzające kompetencje zdobywane w ten sposób (np. audytora wewnętrznego systemu bezpieczeństwa informacji) wydawane są przez stowarzyszenia branżowe, instytucje szkoleniowe i jednostki certyfikujące.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Opracowywanie i gromadzenie dokumentacji systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji.
• Z2 Przechowywanie i nadzorowanie zbiorów informacji, selekcjonowanie informacji.
• Z3 Obsługiwanie dedykowanych systemów informatycznych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa informacji.
• Z4 Zarządzanie bezpieczeństwem informacji w procesach biznesowych organizacji.
• Z5 Nadzorowanie, monitorowanie i kontrolowanie zakresu bezpieczeństwa informacji.
• Z6 Zarządzanie ryzykiem bezpieczeństwa informacji oraz ciągłością świadczonych usług.
• Z7 Opracowywanie i wdrażanie zmian w procedurach bezpieczeństwa oraz systemach informatycznych.
• Z8 Prowadzenie szkoleń pracowników organizacji z systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji.
• Z9 Testowanie oraz odtwarzanie działań naprawczych w systemie bezpieczeństwa.
• Z10 Nadzorowanie partnerów współtworzących system zarządzania bezpieczeństwem informacji.

Kompetencja zawodowa Kz1: Pozyskiwanie, weryfikowanie i przechowywanie informacji obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz2: Zarządzanie systemem bezpieczeństwa informacji obejmuje zestaw zadań zawodowych Z4, Z5, Z6, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Kompetencja zawodowa Kz3: Wdrażanie, nadzorowanie i aktualizowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji obejmuje zestaw zadań zawodowych Z7, Z8, Z9, Z10, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za obsługiwane systemy informatyczne i źródła informacji wykorzystywane w tych systemach.
• Ponoszenia odpowiedzialności za skutki podejmowanych decyzji i działań w zakresie zarządzania bezpieczeństwem informacji.
• Kierowania się zasadami etyki zawodowej, w tym przestrzegania zasad uczciwości, rzetelności, poufności.
• Podejmowania inicjatyw zmierzających do skutecznego nadzoru nad systemem informatycznym i doskonalenia jego działania.
• Komunikowania się ze stronami zarządzającymi systemem bezpieczeństwa.
• Doskonalenia własnych kompetencji zawodowych w dziedzinie zarządzania bezpieczeństwem informacji.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego. Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji może ubiegać się o pracę w organizacji, w której informacja jest tworzona, przechowywana, niszczona, przetwarzana, przekazywana, wykorzystywana, utracona lub uszkodzona. Podmioty, w których może znaleźć zatrudnienie to, np.:

• przedsiębiorstwa produkcyjne i usługowe dowolnej branży, w szczególności sektora bankowego, informatycznego, energetycznego, ochrony zdrowia,
• instytucje rządowe i samorządowe,
• jednostki badawcze, rozwojowe, naukowe,
• archiwa – publiczne, w tym państwowe oraz prywatne.

Funkcja specjalisty do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji może być łączona z innymi zawodami informatycznymi.

Wykonując ten zawód można być pracownikiem etatowym lub pracować na zlecenie.

Specjalista może założyć własną działalność gospodarczą i świadczyć usługi dla wielu organizacji (np. jako certyfikowany audytor systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji).

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) do pracy w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji przygotowują w Polsce liczne szkoły wyższe na studiach I i II oraz III stopnia na kierunkach z obszaru zarządzania informacją, teleinformatyki, informacji naukowej. Kierunki te posiadają w swej ofercie zarówno uczelnie techniczne, jak i uniwersytety.

Wiele uczelni w Polsce oferuje także kształcenie w systemie studiów podyplomowych dla absolwentów szkół wyższych, pragnących poszerzyć swoją wiedzę z zakresu wybranych zagadnień związanych z bezpieczeństwem systemów teleinformatycznych.

Szkolenie

Na rynku dostępna jest szeroka oferta instytucji szkoleniowych, stowarzyszeń branżowych, uczelni organizujących szkolenia dla osób pracujących w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji. Z ich oferty korzystają często pracodawcy, organizując wewnętrzne szkolenia dla swoich pracowników.

Dodatkowe szkolenia proponują producenci systemów informatycznych, systemów obiegu informacji i urządzeń zabezpieczających, oferując sprzedaż i prezentację własnych produktów.

Przykładowa tematyka szkoleń:

• bezpieczeństwo informacji,
• zarządzanie ciągłością działania,
• zarządzanie ryzykiem,
• norma ISO/IEC 27001 (zarządzanie bezpieczeństwem informacji) – wymagania i wdrożenie,
• norma ISO/IEC 27001 (zarządzanie bezpieczeństwem informacji) – szacowanie i postępowanie z ryzykiem.

Wynagrodzenie (2018 r.) osób pracujących w zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji jest zróżnicowane i wynosi najczęściej od 3500 zł do 8000 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na jeden etat, a w szczególności np.:

• 3500 zł do 5000 zł brutto dla osób wykonujących pracę specjalisty do spraw bezpieczeństwa informatycznego,
• 4000 zł do 8000 zł brutto na stanowiskach wymagających dodatkowych umiejętności lub przeszkolenia, np. w zakresie certyfikowanego pełnomocnika systemów bezpieczeństwa informacji, audytora wewnętrznego, administratora bezpieczeństwa informacji, ochrony danych osobowych.

Wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od wielkości organizacji, obszarów objętych systemem bezpieczeństwa oraz skalą dokumentacji wymaganej do zarządzania informacją.

Zarobki osób prowadzących własną działalności gospodarczą, np. jako certyfikowani audytorzy systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji, uzależnione są od liczby pozyskanych i zrealizowanych zleceń.

W zawodzie specjalista do spraw systemów zarządzania bezpieczeństwem informacji możliwe jest zatrudnienie osób niepełnosprawnych.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych (05-R), która nie wyklucza pracy przy komputerze,
• z niewielką dysfunkcją kończyn dolnych (05-R), która nie wyklucza możliwości swobodnego przemieszczania się,
• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O), w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z dysfunkcją narządu słuchu (03-L), pod warunkiem, że niepełnosprawność ta jest możliwa do skorygowania za pomocą aparatów słuchowych,
• z epilepsją (06-E) na wybranych stanowiskach pracy, pod warunkiem, że napady padaczkowe występują sporadycznie,
• z innymi rodzajami niepełnosprawności wynikającymi z chorób układu krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowo-płciowego i innymi, pod warunkiem, że praca nie wymaga znacznego wysiłku fizycznego lub jest zorganizowana w taki sposób, aby pracownik miał możliwość regularnego przyjmowania leków.