Obowiązek przestrzegania zasad horyzontalnych.
Zgodnie z postanowieniami Umowy Partnerstwa na lata 2021-2027 beneficjenci oraz wszystkie instytucje wdrażające Program Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021-2027  (dalej: FEM 2021- 2027) zobowiązane są do przestrzegania zasad horyzontalnych:
dwóch zasad równościowych:

• zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami,
• zasady równości kobiet i mężczyzn,

oraz pozostałych zasad horyzontalnych:

• zasady zrównoważonego rozwoju
• zasady „nie czyń poważnych szkód" (ang.: DNSH - Do Not Significant Harm)

Ponadto projekty dofinansowane w ramach FEM 2021- 2027 muszą być zgodne z horyzontalnymi warunkami podstawowymi:

• stosowaniem Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (KPP) oraz
• stosowaniem Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (KPON).

Instytucje oraz beneficjenci zaangażowani w realizację programu FEM 2021-2027 mają obowiązek przestrzegania zasad horyzontalnych i warunków podstawowych na każdym etapie i w każdym procesie realizacji FEM 2021-2027, czyli podczas: przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości, ewaluacji, informacji i promocji oraz kontroli programu/projektów.
Podstawę do realizacji zasad horyzontalnych, KPP oraz KPON stanowią następujące dokumenty:      

1. Wytyczne dotyczące realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027 (Wytyczne równościowe)
2. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej z dnia 26 października 2012r.
3. Wytyczne dotyczące zapewnienia poszanowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiejprzy wdrażaniu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych" (2016/C 269/01)
4. Podręcznik wdrażania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej w prawie i kształtowaniu polityki na szczeblu krajowym
5. Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych – z dnia 13 grudnia 2006 r.
6. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1057 z dnia 24 czerwca 2021 r., ustanawiające Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+) oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1296/2013
7. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r., ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej, Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej
8. Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami
9. USTAWA z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych

 
Zasada równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.
Zasada ma na celu zagwarantowanie wszystkim potencjalnym uczestnikom programów możliwość udziału w projektach unijnych oraz korzystania z ich efektów na równych zasadach.
Produkty powstałe w ramach projektów, finansowane z FEM 2021-2027 np. zasoby cyfrowe, materiały  informacyjne oraz świadczone w ich ramach usługi np. doradztwo zawodowe, szkolenia muszą być dostępne dla osób z niepełnosprawnościami.
Dostępność w ramach projektów powinna być zapewniana zgodnie ze Standardami dostępności: szkoleniowym, informacyjno-promocyjnym, cyfrowym, transportowym, architektonicznym, określonymi w Załączniku nr 2 do  Wytycznych równościowych.
Zasada równości kobiet i mężczyzn
Zasada oznacza podejmowanie działań, które przyczyniają się do wyrównania szans płci będącej w gorszym położeniu. Zapewnienie równości płci w trakcie realizacji projektu to także stosowanie odpowiednich rozwiązań, aby na żadnym etapie nie dochodziło do dyskryminacji i wykluczenia ze względu na płeć. Na etapie wyboru projektu do dofinansowania przestrzeganie zasad równości płci oceniane jest za pomocą Standardu minimum, stanowiącego Załącznik nr 1 do Wytycznych równościowych.
Stosowanie Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
Karta praw podstawowych to katalog praw i wolności człowieka powstały w wyniku tradycji konstytucyjnych a także wynikający z  umów międzynarodowych dotyczących praw człowieka. W przestrzeganiu zapisów Karty chodzi o szanowanie szeregu praw i wolności człowieka określonych i zagwarantowanych w Karcie, takich jak m.in.:  poszanowanie godności, zakaz dyskryminacji, równość wobec prawa, równość kobiet i mężczyzn, ochronę danych osobowych, prawo do nauki i dostępu do kształcenia zawodowego i ustawicznego, prawo do podejmowania pracy i wykonywania swobodnie wybranego zawodu, prawo do odpowiednich warunków pracy, poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Prawa i wolności zawarte w Karcie Praw Podstawowych pokrywają się z prawami zagwarantowanymi przez Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. Należy pamiętać, że koniecznością przestrzegania praw człowieka objęty jest nie tylko zakres działań projektowych, finansowany ze środków unijnych, ale także sposób realizacji projektu oraz działania samego podmiotu, będącego Beneficjentem programu FEM 2021-2027.
Przy zapewnianiu zgodności projektu z Kartą praw podstawowych można korzystać z pytań zawartych w Liście kontrolnej w Załączniku III do Wytycznych dotyczących zapewnienia poszanowania Karty praw podstawowych Unii Europejskiej przy wdrażaniu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.
Stosowanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych
Konwencja powstała w celu realnej poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami poprzez zapewnienie im korzystania ze wszystkich praw człowieka i podstawowych wolności na równi z innymi osobami.  W stosowaniu zapisów Konwencji zabroniona jest dyskryminacja osób z niepełnosprawnościami. Chodzi o zagwarantowanie pełnego uczestnictwa tych osób w każdym obszarze życia. Konwencja nakazuje zapewniać osobom z niepełnosprawnościami równe szanse oraz tworzyć ułatwienia i rozwiązania włączające, specjalnie dostosowane do indywidualnych potrzeb, w zależności od rodzaju dysfunkcji: niepełnosprawności  narządu ruchu, słuchu, wzroku, niepełnosprawności intelektualnej czy poznawczej.
W przypadku Konwencji tu również stosowaniem zapisów objęty jest nie tylko zakres działań projektowych, ale także sposób realizacji projektu oraz działania samego podmiotu, będącego Beneficjentem programu FEM 2021-2027.
Zasada zrównoważonego rozwoju oraz zasada „nie czyń poważnych szkód" (ang.: DNSH - Do Not Significant Harm)
Celem wprowadzenia powyższych zasad jest włączanie realizacji celów klimatycznych do obszarów interwencji polityki spójności. W stosowaniu zasady zrównoważonego rozwoju i zasady DNSH, chodzi o to, by realizować projekt w sposób przyjazny dla środowiska czyli, by w toku wykonywanych zadań stosować rozwiązania ekologiczne, takie jak m.in. oszczędzanie energii, wody, papieru, powtórne wykorzystanie zasobów, ograniczanie negatywnego wpływu na bioróżnorodność. Punktem wyjścia dla zasady zrównoważonego rozwoju oraz zasady „nie czyń poważnych szkód" są cele ONZ dotyczące zrównoważonego rozwoju,  porozumienie paryskie  (ust. 4) a także Art. 11 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Zgłoszenia o podejrzeniu naruszeń KPP i KPON
Zgłoszenia dotyczące podejrzenia o naruszeniu w projekcie zapisów Karty Praw Podstawowych oraz Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych można zgłaszać:
- pisemnie z podaniem danych zgłaszającego/ podmiotu i numeru projektu na adres:
Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, ul. Młynarska 16, 01-205.
- mailowo na adres: wup@wup.mazowsze.pl
Zgłoszenia mogą dokonać uczestnicy i odbiorcy projektów, realizowanych w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021- 2027.
W zgłoszeniu powinien znaleźć się opis sytuacji dotyczącej naruszenia w projekcie zapisów KPP/ KPON, imię i nazwisko zgłaszającego/ dane podmiotu oraz dane do kontaktu.
W celu zgłoszenia podejrzenia o naruszeniu w sposób inny niż pisemny prosimy o uprzedni kontakt telefoniczny pod nr: 22 578 44 00, na adres e-mail: wup@wup.mazowsze.pl lub osobiście w siedzibie urzędu.
UWAGA:
Zgłoszenia niezawierające imienia i nazwiska (nazwy podmiotu) zgłaszającego oraz danych kontaktowych umożliwiających udzielenie odpowiedzi pozostawia się bez rozpatrzenia.
Przydatne kontakty do pozostałych instytucji w sprawie zgłoszeń o podejrzeniu naruszenia praw i wolności człowieka:
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich
Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania
Państwowa Inspekcja Pracy
Rzecznik Funduszy Europejskich
Rzecznik Funduszy Europejskich dla Programu Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021- 2027
Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego